ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ: Προοπτική σωτηρίας ή άλμα στο κενό;

Ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, από τους πρωτεργάτες
της συμμετοχής της Αριστεράς σε
κυβερνήσεις

Οι εκλογές της 6^ης Μαΐου έκλεισαν ένα κύκλο: Τον Δεκέμβριο του 44 η Αριστερά αποχώρησε από την κυβέρνηση Παπανδρέου, ηττήθηκε στον εμφύλιο και με σκληρές διώξεις, βρέθηκε στο περιθώριο της πολιτικής.

Σήμερα η Αριστερά διεκδικεί την κυβέρνηση της χώρας. Μπορεί όμως να κυβερνήσει και εάν ΝΑΙ με ποιο πολιτικό πρόγραμμα;

Είναι η Αριστερά, αμέτοχη στην χρεοκοπία του πολιτικού συστήματος και ικανή να βγάλει την χώρα από το αδιέξοδο;

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΕΧΕΙ ΕΥΘΥΝΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ.

Η βασικότερη ιστορική ευθύνη της Αριστεράς, είναι ότι από την μεταπολίτευση περιορίστηκε σε «καταγγελίες», αφήνοντας τις πρωτοβουλίες μεταρρυθμίσεων στα κόμματα της εξουσίας. Απέφυγε να προτείνει και να διεκδικήσει εναλλακτικές διεξόδους στην κατεστημένη πραγματικότητα.

Επί δεκαετίες η Αριστερά ταυτίστηκε με «διατήρηση κεκτημένων». Συνθήματα όπως «ΟΧΙ ΣΤΟΝ 815» ή «ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΘΕΙ Ο ΑΝΤΕΡΓΑΤΙΚΟΣ 330» σπάνια συνοδεύτηκαν από εναλλακτικές προτάσεις.

ΠΑΣΧΕΙ Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΕΛΛΕΙΨΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ;

Η Αριστερά δεν απείχε από θετικές πρωτοβουλίες για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις λόγω αδιαφορίας ή ανεπάρκειας. Ήταν συνειδητή στρατηγική επιλογή!

Πάνω από την Αριστερά πλανάται το φάντασμα του ρεφορμισμού. Στην μαρξιστική-λενινιστική ορολογία,  ρεφορμισμός είναι η «επικίνδυνη αιρετική αυταπάτη», ότι στα πλαίσια του καπιταλισμού, είναι εφικτές ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, που να βελτιώνουν την ευμάρεια.  Οι μαρξιστές είχαν διαπιστώσει  ότι, οι κεφαλαιοκράτες, βελτιώνουν πρόσκαιρα το βιοτικό επίπεδο της κοινωνίας για να μειώνουν τις κοινωνικές αντιστάσεις. Έτσι  καλλιεργούν την αυταπάτη, ότι μακροπρόθεσμα η καπιταλιστική ανάπτυξη θα οδηγήσει σε κοινωνική δικαιοσύνη. Ωστόσο διαχρονικά οι κοινωνικές ανισότητες εντείνονται.

Ο φόβος ότι οι διεκδικήσεις στα πλαίσια του καπιταλισμού, είναι μάταιες, ανάγκασε τον Μαρξ, στο «Μισθός-τιμή- κέρδος» να εξηγήσει στα βρετανικά συνδικάτα, γιατί η διεκδίκηση καλύτερου μισθού στα πλαίσια του καπιταλισμού δεν είναι ρεφορμιστική τακτική.

Η απόλυτη άρνηση συμμετοχής σε διακυβέρνηση, εκφράζεται ξεκάθαρα από το ΚΚΕ που θεωρεί ότι κάθε συμμετοχή σε διακυβέρνηση στα πλαίσια του καπιταλιστικού καθεστώτος, ταυτίζεται με την στράτευση στα συμφέροντα του καπιταλισμού! Κάθε θετική πρόταση θεωρείται «εξωραϊσμός», «νερό στον μύλο του καπιταλισμού και «παράδοση όπλων στον εχθρό».

Η άρνηση διατύπωσης εναλλακτικών προτάσεων οδήγησε την Αριστερά σε σοβαρά αδιέξοδα μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Μέχρι τότε το «ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΝΑΤΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΟΚ» υπονοούσε σύνδεση με την ΕΣΣΔ και τις λαϊκές δημοκρατίες. Με την παγκοσμιοποίηση το «ΕΞΩ» κατάντησε παραλογισμός! Η πολιτική στρατηγική της Αριστεράς στα πλαίσια του καπιταλισμού, δηλαδή μέχρι να πραγματοποιηθεί η σοσιαλιστική επανάσταση, ίσως είναι και το πιο καυτό ζήτημα διαλόγου. Σταχυολογώ ένα κείμενο του Θανάση Τσεκούρα γραμμένο το 87

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΠΑΡ’ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ.

Η Αριστερά, παρά την ηθελημένη άρνηση της να αντιπροτείνει εναλλακτικές μεταρρυθμίσεις, έχει συμμετάσχει, από την μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, σε σημαντικές πτυχές της πολιτικής ζωής:

Έχει συμμετάσχει αυτόνομα ή σε συνεργασία στην διακυβέρνηση δεκάδων δήμων.

Μέσω συνδικαλιστικών εκπροσώπων, συμμετείχε σε ΔΣ πολλών ΔΕΚΟ και μάλιστα επιβάλλοντας πολλές φορές πολιτικές.

Αποτέλεσε σημαντική δύναμη στον χώρο της παιδείας. Μάλιστα από το 81 μέχρι σήμερα οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων είχαν περισσότερους βαθμούς  ελευθερίας και σε επίπεδο διοικητικής λειτουργίας των σχολείων και των ΑΕΙ και σε επίπεδο παροχής γνώσης, σε σχέση με άλλους εργασιακούς χώρους.

Δυστυχώς η συμμετοχή της Αριστεράς δεν συνεισέφερε σε κάποια ριζική στροφή της πολιτικής. Μάλιστα ορισμένα στελέχη της Αριστεράς, κυρίως προερχόμενα από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, θεωρούσαν την περιβαλλοντική προστασία τροχοπέδη στην ανάπτυξη και έχουν βαριά ευθύνη για την εγκληματική υπερεκμετάλλευση της δημόσιας γης και τις καταπατήσεις.

ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΝ ΝΔ-ΠΑΣΟΚ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΟΥΝ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΓΩΝΙΑ;

ΝΔ και ΠΑΣΟΚ εμφανίζουν αδυναμία αποκόλλησης από τα πελατειακά τους βαρίδια:

Η κυβέρνηση Καραμανλή, που είχε επαγγελθεί σύγκρουση με την διαπλοκή, στάθηκε ανίκανη να … κυβερνήσει. Η θέση της χώρας σε όλους τους δείκτες ανταγωνιστικότητας κατέρρεε. Η κυβέρνηση Παπανδρέου, αντί να συγκρουστεί με το πελατειακό κράτος και να προχωρήσει στην ριζική στροφή της οικονομίας, έβαλε την χώρα σε φαύλο κύκλο ύφεσης με μνημόνια που διασφάλιζαν τους δανειστές μας από την ενδεχόμενη κατάρρευση.

Οι τελευταίες εκλογές τιμώρησαν σκληρά τα δύο κόμματα, που όσο δεν αποκόπτονται έμπρακτα από το φαύλο παρελθόν τους δεν πείθουν, ότι μπορούν να κυβερνήσουν, αφού ούτε με τις άνετες πλειοψηφίες κυβερνούσαν. Ξένο χρήμα μοίραζαν στους πελάτες τους. Είτε χρήμα από την κατασπατάληση των εθνικών πόρων, είτε δανεικό.

ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΙ ΘΕΛΕΙ Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΝΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;

Με την Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ να κινδυνολογούν, ότι η χώρα απειλείται από την κατάρρευση που προκάλεσαν …οι ίδιοι, η μοναδική δύναμη που συσπειρώνει πλειοψηφία των πολιτών είναι η ευρύτερη Αριστερά.

Θα τολμούσαμε να πούμε ότι η Αριστερά έχει μόνο έναν αντίπαλο: Την επί δεκαετίες άρνηση της να εφαρμόσει έστω και σε τοπικό επίπεδο, ένα εναλλακτικό μοντέλο οικονομίας και διακυβέρνησης.

Θα αντιτάξει κανείς, ότι η Αριστερά συκοφαντείται από ελληνικά και διεθνή οικονομικά συμφέροντα, που προσπαθούν να μειώσουν την επιρροή της, εκβιάζοντας. Ο εκβιασμός όμως θα έπεφτε στο κενό, εάν η Αριστερά είχε αποδείξει ότι έχει πρόγραμμα διακυβέρνησης. Είναι ίσως υπερβολή να ζητάμε αποδείξεις κυβερνητικής ικανότητας από κόμματα με μονοψήφια ποσοστά μέχρι χθες.  Ο εκβιασμός, όμως πάλι θα κατέρρεε, ιδιαίτερα όταν εκστομίζεται από στελέχη της ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ που οδήγησαν την χώρα στον γκρεμό, εάν έστω και διεθνώς η Αριστερά είχε δώσει πετυχημένα δείγματα κυβερνητικής παρουσίας!

Ο εκβιασμός όμως στηρίζεται στην ίδια την στάση της Αριστεράς, που θεωρούσε κάθε προσπάθεια διακυβέρνησης και μεταρρύθμισης στα πλαίσια του καπιταλισμού, ρεφορμισμό και εξωραϊσμό του συστήματος. Τα παραδείγματα «αριστερής» διακυβέρνησης (Κούβα, Κίνα, Βενεζουέλα) μπορεί να είναι παραδείγματα προς μίμηση για το Σουδάν ή την Ναμίμπια, αλλά ακόμα και για την Ελλάδα του μνημονίου θεωρούνται εφιάλτης. Είναι χώρες με τεράστιες κοινωνικές αντιθέσεις, μεγάλη φτώχεια και έλλειμμα δημοκρατίας.

Οτέλο ντε Καρβάλιο

Η μοναδικές απόπειρες αριστερής διακυβέρνησης στην Ευρώπη οδήγησαν σε αποτυχία: Η πρώτη ήταν η επανάσταση των Γαρυφάλλων στην Πορτογαλία. Παρά την εξαιρετική  αποδοχή από την κοινωνία, η επανάσταση μετά από 2 χρόνια αναγκάστηκε να μετεξελιχθεί σε αστική δημοκρατία, επειδή οι πολυεθνικές έπαψαν να στέλνουν ανταλλακτικά, πρώτες ύλες και άλλα αγαθά και το χρηματιστικό κεφάλαιο επέβαλε έναν δραματικό οικονομικό αποκλεισμό. Τελικά οι επαναστάτες του Οτέλο ντε Καρβάλιο αναγκάστηκαν να παραδώσουν την εξουσία.
Το δεύτερο παράδειγμα ήταν η συμμετοχή των ευρωκομμουνιστών σε κυβερνητικό συνασπισμό στην Ιταλία, που κατέρρευσε πρόωρα για να επικρατήσει στις εκλογές ο Μπερλκουσκόνι. Μήπως τελικά η συμμετοχή της Αριστεράς σε κυβέρνηση, ώστε να εξασφαλιστεί δικαιότερη κατανομή του πλούτου, είναι ουτοπία;

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΕΥΜΑΡΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ;  Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

      Αντίθετα από την Αριστερά, από την δεκαετία του 60 το Πράσινο Κίνημα γεννήθηκε από ανθρώπους που πίστευαν ότι η κοινωνία του κέρδους θα ανατραπεί μόνο εάν από σήμερα αλλάξουμε τρόπο παραγωγής και διακίνησης αγαθών. Έτσι γεννήθηκαν οικοκοινότητες, συνεταιρισμοί παραγωγών καταναλωτών, κινήματα  «δίκαιου εμπορίου» κ.λπ. Τα κινήματα αυτά ήταν αρχικά ελευθεριακά και δεν διεκδίκησαν συμμετοχή στην κεντρική εξουσία.

      Όταν όμως διαπιστώθηκε ότι χωρίς κεντρικές θεσμικές παρεμβάσεις, η ύπαρξη της εναλλακτικής οικονομίας δεν είχε μέλλον γεννήθηκαν τα πράσινα κόμματα. Σε αντίθεση με την Αριστερά οι Πράσινοι θεωρούν κεντρικό σημείο της πολιτικής τους την εναλλακτική διακυβέρνηση. Η συμμετοχή Πρασίνων σε κυβερνήσεις συνασπισμού, δεν φιλοδοξούσε στην πλήρη εφαρμογή πράσινου προγράμματος. Θα ήταν ουτοπία ένα κόμμα του 3% να επιβάλει σε άλλους κυβερνητικούς εταίρους την πρόταση του. Ωστόσο έχει σημαντικά πλεονεκτήματα: 

1.  Οι Πράσινοι αποκτούν εμπειρία διακυβέρνησης, ενώ χάρη στον θεσμό της εναλλαγής, ελάχιστα στελέχη έγιναν υπουργοί ή βουλευτές για μεγάλο διάστημα, ώστε να αφομοιωθούν.
2. Επιτυγχάνονται σημαντικές αλλαγές σε τομείς που τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα δεν θεωρούν στρατηγικούς: Η γεωργική παραγωγή, η ανακύκλωση, η μείωση της ενεργειακής εξάρτησης, είναι σημαντικές κατακτήσεις των Πρασίνων, που θα ήταν ανέφικτες χωρίς την συμμετοχή σε κυβερνητικούς συνασπισμούς.
3.  Η διαφάνεια! Εάν οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ ΝΔ δεν ήταν μονοκομματικές και υπήρχε συμμετοχή μικρότερων κομμάτων, μπορεί να μην είχε αλλάξει η μοίρα της χώρας, θα είχαμε όμως αποφύγει φαινόμενα Siemens.

Η Πέτρα Κέλλυ

 Ο καπιταλισμός δεν έπεσε από την συμμετοχή πράσινων κομμάτων σε κυβερνήσεις, όπως δεν έπεσε από την απουσία των αριστερών από αυτές. Οι Πράσινοι όμως κατάφεραν να προστατέψουν δημόσια περιουσία, να βελτιώσουν την αγροτική παραγωγή και την τοπική οικονομία και πέτυχαν μεγαλύτερη διαφάνεια και συμμετοχή των πολιτών στα κοινά.

ΤΑ ΥΠΕΡ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΤΑ ΜΙΑΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Τα πλεονεκτήματα μίας αριστερής διακυβέρνησης στις 18 Ιουνίου είναι απτά και συγκεκριμένα:

•  Η Αριστερά έχει συγκρουστεί επανειλημμένα με την φαυλότητα.
•  Έχει υπερασπιστεί τα δημόσια αγαθά και τους φυσικούς πόρους, που η καταπάτηση και η κατασπατάληση τους είναι ίσως η βασικότερη αιτία της σημερινής χρεοκοπίας.
• Προτάσσει το δημόσιο συμφέρον από το κέρδος. Το κέρδος στον καπιταλισμό είναι το μοναδικό κίνητρο για επενδύσεις,  όμως χώρες όπως η Σουηδία έχουν αποδείξει ότι, μόνο όταν το δημόσιο συμφέρον κατοχυρώνεται, γίνεται ελκυστικό το επενδυτικό περιβάλλον. Αντίθετα όταν το κέρδος είναι αχαλίνωτο, καταστρέφει τον κοινωνικό ιστό και το περιβάλλον και οι κερδοσκόποι φεύγουν αφήνοντας πίσω τους συντρίμμια.
• Έχει στενή σχέση με κοινωνικά κινήματα, που μπορούν να εξασφαλίσουν την συμμετοχή των πολιτών στην διακυβέρνηση. Οι πελάτες-υπήκοοι που αδιαφορούν για τα κοινά και απευθύνονται στο κράτος μόνο για να ζητήσουν «εξυπηρέτηση», θα πρέπει να γίνουν ενεργοί πολίτες που έχουν υποχρεώσεις και δικαιώματα.

Το έλλειμμα της Αριστεράς είναι η παγκόσμια απουσία της εδώ και δεκαετίες από την διακυβέρνηση, ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Το έλλειμμα αυτό η Αριστερά μπορεί να το καλύψει μόνο εάν αξιοποιήσει την εμπειρία του πράσινου κινήματος που αναπτύσσεται σε τρεις πυλώνες:

• Κοινωνική οικονομία.
• Συνεταιριστικές επιχειρήσεις

Δεν θα επεκταθώ στα παραπάνω γιατί έχω ήδη αναρτήσει στο blog το άρθρο «Το λεξικό του εναλλακτικού εμπορίου», στις 12/4/12.

• Ριζική αναμόρφωση του δημόσιου τομέα: Οι στρατηγικές επενδύσεις που έχει ανάγκη η ελληνική οικονομία δεν είναι δυνατόν να χρηματοδοτηθούν από ιδιώτες γιατί  το ελληνικό γεωγραφικό ανάγλυφο και η ερήμωση της υπαίθρου δεν αφήνουν προοπτική κερδοφορίας. Σιδηροδρομικά δίκτυα, ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, αναβίωση παραδοσιακών οικισμών με ελκυστικές παροχές υγείας ή παιδείας, εκπαίδευση νέων αγροτών για καθετοποιημένη ποιοτική παραγωγή, είναι τομείς με τεράστια αποθετικά οφέλη, χωρίς όμως άμεσο κέρδος. Τέτοιες επενδύσεις είναι δυνατόν να χρηματοδοτηθούν με διακρατικές συμφωνίες, από ένα δημόσιο, που θα έχει απαλλαγεί από την κομματοκρατία και τους πελάτες.

ΜΠΟΡΕΙ ΜΙΑ ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΔΙΑΚΡΙΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ;

Η Οικολόγοι Πράσινοι πρέπει να είναι παρόντες στην επόμενη Βουλή. Είναι ο μοναδικός πολιτικός χώρος, που έχει καταθέσει ρεαλιστικές προτάσεις εναλλακτικής διακυβέρνησης, που ήδη εφαρμόζονται με εξαιρετική επιτυχία σε δεκάδες χώρες.

Θα ρώταγε κανείς γιατί οι Οικολόγοι Πράσινοι δεν εντάχθηκαν σε κάποιο άλλο κόμμα όπως ο Σύριζα. Η απάντηση είναι απλή: Ένα πράσινο οικονομικό πρόγραμμα απάντησης στην κρίση όπως το Green New Deal δεν είναι οδηγίες χρήσεων, που εάν κάποιος το εφαρμόσει κατά γράμμα, έχει προοπτική επιτυχίας. Είναι ζωντανό εργαλείο, που παράγεται την ώρα που υλοποιείται. Σε καμία χώρα δεν έγινε κατορθωτό να υλοποιηθούν πράσινες πολιτικές, χωρίς αυτόνομη παρουσία πράσινων κομμάτων, που να παράγουν διακριτό πολιτικό λόγο.

Οι Πράσινοι μπορούν να συναινούν, μπορούν να συνεργάζονται, αλλά δεν έχει νόημα να αφομοιωθούν. Η παρουσία τους λοιπόν στην Βουλή έχει νόημα όχι μόνο γιατί αυξάνει την πιθανότητα να σχηματιστεί κυβέρνηση, αλλά κυρίως γιατί αυτή η κυβέρνηση θα αποκτήσει εργαλεία για μία ριζική στροφή της οικονομίας.