Παραγωγική αυτάρκεια

Οικονομική προοπτική ή φενάκη;

Ανοίγει κατά καιρούς ο διάλογος για την πολυπόθητη παραγωγική αυτάρκεια της Ελλάδας.

Αυτός ο διάλογος είναι ο πυλώνας των οπαδών της ρήξης με τους δανειστές και της επιστροφής στην δραχμή: Μία Ελλάδα, που θα κάνει στάση πληρωμών και θα φύγει από την Ε.Ε., πρέπει πρώτα να μπορεί να ταΐσει τους πολίτες της.

Τελικά:

• Μπορούμε να παράγουμε τουλάχιστον τα τρόφιμα που τρώμε;
• Υπάρχει κάποια συνομωσία για να είμαστε εξαρτημένοι και υποτελείς;

• Είμαστε παράδεισος ορυκτού πλούτου, που ορέγονται οι ξένοι;

Πρόσφατο άρθρο στον Πιτσιρίκο με παρακίνησε να γράψω κάποιες σκέψεις:

Ο μύθος της διατροφικής αυτάρκειας:

Κατ’ αρχάς «διατροφική αυτάρκεια» σημαίνει την παραγωγή ποσότητας τροφίμων ίση ή μεγαλύτερη με την ποσότητα κατανάλωσης. Είναι όμως τα πράγματα τόσο απλά; Η Ελλάδα εξάγει ροδάκινα και λάδι,αλλά παράγει μόνο το ¼ του γάλακτος που έχει ανάγκη και δεν έχει αυτάρκεια σεστάρι και πατάτες.  Θεωρείται αυτάρκεια να τρώμε μόνο ό,τι παράγουμε;

Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι η εποχικότητα. Ακόμα και ισχυρά εξαγωγικές χώρες στον τομέα των τροφίμων, πιθανά έχουν ελλείψεις κάποιες εποχές του χρόνου.

Το τρίτο πρόβλημα είναι οι «καλές» χρονιές: Σε χώρες, χωρίς υγιείς παγκόσμιες συναλλαγές, η «καλή» χρονιά είναι συχνά χειρότερη κατάρα από την κακή χρονιά: Η τοπική αγορά αδυνατεί να απορροφήσει μία μεγάλη παραγωγή, οι τιμές κατρακυλάνε, ευαίσθητα προϊόντα σαπίζουν. Η ΚΑΠ προσπάθησε, στα πλαίσια μίας μεγάλης πανευρωπαϊκής αγοράς, να λύσει τέτοια προβλήματα, ανεξάρτητα από το εάν συμφωνούμε με τις επιλεγμένες πολιτικές.

Το τελευταίο πρόβλημα είναι οι απρόοπτες καταστροφές λόγω ασθενειών θεομηνιών κ.λπ.

Ανέκαθεν αγρότες εκβιάζονταν να πουλήσουν γη έπειτα από «κακές» χρονιές. Στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό ο ανταγωνισμός εντάθηκε. Έστω ότι μια «εθνικά περήφανη κυβέρνηση» στηρίζει την πολιτική εξαγωγών σε υποτιμημένο νόμισμα. Πώς θα προστατεύσει τους αγρότες από το να πουλήσουν μεγάλες εκτάσεις μετά από κακές χρονιές; Αυτό δεν είναι κινδυνολογία: είναι η σκληρή πραγματικότητα στην Αφρική, το Μεξικό και άλλες χώρες, όπου μεγάλες πολυεθνικές αγόρασαν εκτάσεις μετά από λιμούς, εκτοπίζοντας τους μικρούς παραγωγούς από την γη τους.

Οι οπαδοί της δραχμής στηρίζουν την επιχειρηματολογία τους στην ώθηση των εξαγωγών, από ένα υποτιμημένο νόμισμα. Στην πραγματικότητα οι ασθενείς οικονομίες δεν έγιναν ισχυρές με υποτιμήσεις νομίσματος. Αυτό που συνήθως κατάφεραν να «εξάγουν» είναι την γη τους και γενικότερα τον εθνικό τους πλούτο.

Η παραγωγική αυτάρκεια

Η αγροτική παραγωγή προϋποθέτει εξοπλισμό.

Ο «Πιτσιρίκος» αναφέρει ότι η Ελλάδα έχει την υποδομή και την τεχνογνωσία να παράγει αγροτικά μηχανήματα. Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική:

Στην σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη παραγωγή δεν υπάρχει βιομηχανική χώρα, που να παράγει μηχανήματα από 100% εγχώρια ανταλλακτικά. Η πλειονότητα των ανταλλακτικών παράγεται στον Τρίτο Κόσμο από πολυεθνικές εταιρίες φασόν, που τροφοδοτούν τις βιομηχανικές χώρες.

Είναι ουτοπία να υποθέτουμε, ότι η Ελλάδα, σαν Αλβανία του Εμβέρ  Χότζα, θα απομονωθεί και θα παράγει τα πάντα μοναχή της. Ακόμα και οι οπαδοί της κομμουνιστικής Αλβανίας κατανοούν ότι, οι σύγχρονες τεχνολογικές απαιτήσεις καθιστούν απαγορευτικές τέτοιες υποθέσεις.

en.wikipedia

Έστω όμως, ότι υποκλέπτουμε τεχνολογία και αποκτούμε εργαλειομηχανές για να κατασκευάζουμε ντιζελοκινητήρες, ελαστικά, μπουζί, γρανάζια κ.λπ. Με τι τελικό κόστος; Θα ανταγωνιζόμασταν τους φασονατζήδες της Κίνας ή της Μαλαισίας; Θα επιβίωναν βιομηχανίες με κύρια απεύθυνση την ελληνική αγορά;

Ας μην κοροϊδευόμαστε: Η αυτάρκεια εργαλείων και ανταλλακτικών, προϋποθέτει κρατικοποιημένες και επιδοτούμενες επιχειρήσεις, για να εξασφαλίζεται ρεαλιστικό κόστος παραγωγής τροφίμων, όπως έντιμα υποστηρίζει το ΚΚΕ. Γιατί ο κ. Λαφαζάνης δεν ξεκαθαρίζει την πρόταση του;

Ακόμα και εάν το μοντέλο ήταν εφαρμόσιμο: κανείς δεν διευκρινίζει τον απαιτούμενο χρόνο για να εφοδιαστούν οι αγρότες με μηχανήματα υποστηριζόμενα από ελληνικά ανταλλακτικά; Τι θα συμβεί με τον υπάρχοντα εξοπλισμό που θα απαξιωθεί, χωρίς τα κατάλληλα εισαγόμενα ανταλλακτικά;

Πριν την κυβέρνηση Τσίπρα, η τελευταία Αριστερή κυβέρνηση στην Ευρώπη, του Οτέλο Ντε Καρβάλιο στην Πορτογαλία, αντιμετώπισε εμπάργκο ανταλλακτικών από τις πολυεθνικές. Σημαντική παράμετρος για την κατάρρευση της κυβέρνησης Καρβάλιο, ήταν η δυσλειτουργία μηχανημάτων, οχημάτων και ολόκληρων βιομηχανιών, από την έλλειψη ανταλλακτικών.

Το κοινωνικό, πολιτικό και γεωπολιτικό πλαίσιο

Με βάση τα παραπάνω η ρήξη και η επιστροφή στην δραχμή προϋποθέτει ριζική ανατροπή του οικονομικού μοντέλου. Εκατοντάδες επαγγέλματα τουρισμού, εμπορίου κ.α. θα καταρρεύσουν. Υπάρχει σχέδιο μετάβασης των νέων ανέργων στον αγροτικό ή βιομηχανικό τομέα; Με ποιες κοινωνικές δυνάμεις θα δοθεί αυτή η μάχη; Ποιες πολιτικές συμμαχίες θα υποστήριζαν τέτοιες αλλαγές στην Βουλή;

Με ποιες γεωπολιτικές συμμαχίες θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα εξωτερικές απειλές; Πιθανολογείται, ότι η σύγκρουση του πανίσχυρου Σαντάμ Χουσεΐν με τις ΗΠΑ οφείλεται στην απόφαση να πουλάει το πετρέλαιο του σε ευρώ και όχι σε δολάρια. Δυστυχώς για αυτόν η Ε.Ε. δεν τον υποστήριξε.

Όσοι μιλάνε για μια εθνικά υπερήφανη κυβέρνηση δεν πρέπει να ξεχνάνε ότι:

• Η ελληνική βιομηχανική παραγωγή κατέρρευσε, από την δεκαετίας του 70, στραγγαλισμένη από ένα πελατειακό και διεφθαρμένο κράτος και (πολλοί το αποκρύπτουν) από την εσωστρέφεια και κακή οργάνωση  του ιδιωτικού τομέα. Πολλές επιχειρήσεις που θα «απαλλοτριωθούν» δεν είναι «φλουρί κωνσταντινάτο» αλλά… «βαρέλι δίχως πάτο». Έχω εργαστεί στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά και αφήνω ασχολίαστη την «ζέση» των «επαναστατών» εργαζομένων να πάει η εταιρία μπροστά.
• Οι δανειστές που θα χάσουν τα λεφτά τους θα κάνουν πόλεμο. Σιωπούν ύποπτα οι υπέρμαχοι της ρήξης για το πώς θα τον αντιμετωπίσουμε. Ούτε πώς θα αντιμετωπίσουμε την εσωτερική πέμπτη φάλαγγα, που θα αντισταθεί στις αλλαγές. Υπάρχει εκτίμηση των εγχώριων συμφερόντων, που θα οργανώσουν γενικευμένη ανυπακοή;
• Για μεγάλο διάστημα, η ελληνική παραγωγή θα είναι υποτυπώδης και ταυτόχρονα θα είμαστε αποκλεισμένοι από τις διεθνείς αγορές, το τουριστικό εισόδημα κ.λπ. Έχει εξασφαλιστεί η κοινωνική ανοχή για επιβίωση χωρίς πετρέλαιο, χωρίς κάποια φάρμακα, χωρίς νοσοκομειακά μηχανήματα, χωρίς επάρκεια τροφίμων;

Τα ιστορικά παραδείγματα χωρών με κατευθυνόμενη κρατική οικονομία είναι αρνητικά:

• Η κεντρική εξουσία διαφθάρηκε, από την απουσία διάκρισης των εξουσιών.
• Η στρατιωτικοποίηση υπήρξε αναγκαία  τόσο για να διασφαλίσουν σφαίρες επιρροής και πρόσβαση σε πρώτες ύλες, όσο και για να αντιμετωπιστεί η, χρηματοδοτούμενη από το εξωτερικό, ντόπια αντίδραση.
• Οι οικονομίες τους δεν απέκτησαν ποτέ αυτάρκεια και οι διαρκείς ελλείψεις υπονόμευσαν το πολιτικό κατεστημένο.
•  Τα εμπορικά ανοίγματα στον καπιταλισμό υπήρξαν αναγκαιότητα.
•  Το άνοιγμα στις διεθνείς αγορές με υποτιμημένο νόμισμα, οδήγησε σε μαζική λεηλασία από το διεθνές κεφάλαιο.

Ο ορυκτός πλούτος

Δεν θα αναπτύξω όσα έχω αναπτύξει στο άρθρο μου «Πετρέλαια: Πακτωλός ή Αερολογία;» Παγκοσμίως οι χώρες που έχουν ορυκτό πλούτο χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: Τις πολύ ισχυρές και τις ασθενέστερες. Οι πρώτες επιδιώκουν τον πλήρη έλεγχο των φυσικών πόρων μετατρέποντας τις δεύτερες σε προτεκτοράτα. Κατά κανόνα προκόβουν όσες μικρές χώρες στερούνται ορυκτό πλούτο και δεν μπαίνουν στο στόχαστρο των πολυεθνικών. Αλίμονο στις υπόλοιπες. Εξαίρεση αποτελεί η Νορβηγία, που ευνοήθηκε από τη συγκυρία του ψυχρού πολέμου. Για όλες τις υπόλοιπες τα νούμερα που παραθέτω στο άρθρο μου είναι αμείλικτα.

Συμπεράσματα

Οι παραπάνω σκέψεις δεν στηρίζονται σε υποθέσεις αλλά σε ιστορικά γεγονότα.

Φυσικά καθένας δικαιούται να υποθέτει, ότι ο υπαρκτός σοσιαλισμός θα μπορούσε να έχει ευτυχέστερη κατάληξη. Κανείς όμως δεν δικαιούται να αναφέρεται αποσπασματικά σε στάση πληρωμών, ρήξη με το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και επιστροφή σε τοπικό νόμισμα, χωρίς να περιγράψει τους όρους και τις συνθήκες που θα διασφαλίσουν την ευτυχή κατάληξη.

Κανείς δεν δικαιούται να λέει ότι η επιστροφή στην δραχμή θα τονώσει τις εξαγωγές αποκρύπτοντας, ότι αυτό συμβαίνει μόνο σε χώρες με θεμελιωμένη ισχυρή και ανταγωνιστική παραγωγική μηχανή και εξασφαλισμένες αγορές, όπως η Γερμανία ή η Σουηδία.

Κανείς δεν δικαιούται να χρησιμοποιεί ως παράδειγμα χώρες εκτός ευρωζώνης, που ευημερούν, επιλέγοντας όσες δεν έχουν διεφθαρμένο πελατειακό κράτος, που κατέστρεψε τον παραγωγικό ιστό τους, και αποσιωπώντας ότι εκτός από Δανίες υπάρχουν και Σουδάν ή Ουκρανίες.

Όποιος υποστηρίζει την ρήξη, οφείλει να περιγράψει όλες τις πτυχές της, τους πιθανούς κινδύνους και τους τρόπους αντιμετώπισης τους.

Μπορεί τα δικά μου παραδείγματα να είναι τα απαισιόδοξα. Καλοδέχομαι στον κοινωνικό διάλογο και τα αισιόδοξα παραδείγματα: Ας μας υποδείξουν οι υπέρμαχοι της ρήξης τις χώρες στις οποίες είχαν αίσια κατάληξη οι πολιτικές τους.

Το μοντέλο της ρήξης και της απομόνωσης, για να «σωθεί» η χώρα από την μέγγενη των πολυεθνικών είναι κατά την ταπεινή μου γνώμη αδιέξοδο.

Ο μοναδικός τρόπος για να σωθεί η χώρα, είναι να ανατραπεί το διεφθαρμένο καθεστώς και να επανιδρυθεί ένα αποτελεσματικό και δίκαιο κράτος. Τότε η Ελλάδα δεν θα χρειάζεται να φτιάχνει …μπουζί και τρακτέρ. Θα αξιοποιήσει τα στρατηγικά της πλεονεκτήματα και θα αποκτήσει στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη την θέση που της αξίζει.

Η Ελλάδα ανέκαθεν μεγαλουργούσε, όταν ήταν μία κοινωνία ανοιχτή και διεθνιστική. Μια κοινωνία σε διαρκή όσμωση με τον υπόλοιπο πλανήτη. Αυτή την προοπτική διεκδικούμε για το μέλλον μας.