H Μεταμνημονιακή άνοιξη

Η απαλλαγή από τις μνημονιακές επιταγές, είναι για την κυβέρνηση και τον λαό  η αρχή μιας περιόδου αυξημένης ευθύνης, στην  πορεία οικοδόμησης μιας βιώσιμης οικονομίας που να σέβεται τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Μιας οικονομίας που δεν θα απλώνει το χέρι σε δανειστές. 

Ποια θα είναι η συνέχεια;

• Θα αξιοποιηθεί η περίοδος χάριτος με χαμηλές δανειακές υποχρεώσεις, ώστε στις επόμενες δεκαετίες να έχουμε αποκτήσει μια ισχυρή και βιώσιμη οικονομία, που να σέβεται τον άνθρωπο, το περιβάλλον και την πολιτισμική μας κληρονομιά;
• Θα βρουν ευκαιρία τα παράσιτα να απομυζούν τον πλούτο της χώρας και  στην πρώτη διεθνή κρίση η Ελλάδα θα είναι πάλι ανοχύρωτη; 
• Ποια θα είναι τα απόνερα της μνημονιακής περιόδου στην κοινωνία και την οικονομία; Ήδη κάποιοι νοσταλγούν: "τι θα γίνουμε χωρίς βαρβάρους;"

Τρεις πυλώνες θα συντελέσουν στο να ανακτήσει η χώρα μας την θέση που της αξίζει στον διεθνή γεωπολιτικό και οικονομικό χάρτη:

• Η ενδελεχής αξιολόγηση της προμνημονιακής περιόδου και των πραγματικών αιτιών που οδήγησαν την κοινωνία και την οικονομία στη χρεοκοπία.
• Η αξιολόγηση των στρατηγικών πλεονεκτημάτων της πατρίδας μας.
• Η προτεραιοποίηση των τομέων στους οποίους απαιτούνται ανατροπές, που θα απογειώσουν την ελληνική παραγωγική μηχανή.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουμε να καταθέσουμε ώριμες προτάσεις για την επόμενη μέρα. Ξεκινώ αυτόν τον κύκλο άρθρων με την ομιλία μου στην έδρα του ιδρύματος Heinrich Boell στο Βερολίνο τον Ιούνιο του 2018

Η ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΙΔΡΥΜΑ HEINRICH BOELL

Καλημέρα σε όλες και όλους

Σας ευχαριστώ που μου δίνετε την ευκαιρία να συζητήσουμε σήμερα για την Ελλάδα, την κοιτίδα του Δυτικού Πολιτισμού.

Η πατρίδα μου εξακολουθεί να βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση, παρά τις τεράστιες θυσίες και τα βήματα δημοσιονομικής εξυγίανσης. Είναι λοιπόν επιτακτικό να κάνουμε έναν απολογισμό της κρίσης και, με την έξοδο από τα μνημόνια, να συμφωνήσουμε στα παραπέρα βήματα εξυγίανσης.

Να ξεκαθαρίσω από την αρχή, ότι οι Οικολόγοι Πράσινοι, τους οποίους εκπροσωπώ στο Ελληνικό Κοινοβούλιο και την ελληνική κυβέρνηση, ουδέποτε υπήρξαμε οπαδοί της άποψης ότι η Ελλάδα υπήρξε θύμα μίας διεθνούς συνωμοσίας.

Η Ελλάδα υπήρξε θύμα ενός φαύλου καθεστώτος που, από το τέλος του αιματηρού εμφυλίου μέχρι σήμερα, απομύζησε τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους. Επιτρέψτε μου κάποια παραδείγματα σε τίτλους:

• Τα 2/3 της χώρας ερημώθηκαν, κυρίως για πολιτικούς λόγους. Πλούσια χωριά με 4000 χιλιάδες κατοίκους, σήμερα αριθμούν λίγες δεκάδες κατά πλειοψηφία γέρους. Η πολιτεία πληρώνει δασκάλους, γιατρούς ή δίκτυα για περιοχές με ελάχιστο ΑΕΠ. Περιοχές που στην Αυστρία ή τον Μέλανα Δρυμό ανθούν και αποτελούν παγκόσμιο πόλο έλξης, στην Ελλάδα είναι έρημες.

• Η εξέλιξη του σιδηροδρομικού δικτύου υπονομεύτηκε συστηματικά, επ’ ωφελεία των ιδιωτών μεταφορέων με λαστιχοφόρα οχήματα.
• Τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων υφαρπάχθηκαν στο σύνολο τους από το πελατειακό κράτος από το 1951 μέχρι τις αρχές του 2000.
• Το πελατειακό κράτος και την ατιμωρησία θεμελιώθηκαν πάνω σε ένα δαιδαλώδες θεσμικό πλαίσιο και μία αργή δικαιοσύνη.

Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι άμοιρη ευθυνών.

Οι "τεμπέληδες" Έλληνες τέταρτοι σε ώρες εργασίες στον κόσμο
και πρώτοι στην ΕΕ. Οι εργατικοί Γερμανοί τελευταίοι

• Η πολιτική ηγεσία και τα ΜΜΕ στην Γερμανία επινόησαν το αφήγημα για τους τεμπέληδες Έλληνες που ζουν σε βάρος των Γερμανών¹. Στην πραγματικότητα τα χρήματα που εισέρρευσαν στην Γερμανική οικονομία από το τραγικά αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο υπήρξαν πολλαπλάσια από την όποια βοήθεια. Την ίδια στιγμή οι γαλλογερμανικές τράπεζες κέρδιζαν δισεκατομμύρια από τα υψηλότοκα ελληνικά ομόλογα.

2000	2.760	2006	4.461
2001	3.108	2007	5.134
2002	2.875	2008	5.417
2003	4.006	2009	4.277
2004	4.087	2010	3.252
2005	4.109	2011	2.833

Στον παράπλευρο πίνακα βλέπουμε το ετήσιο εμπορικό έλλειμμα Ελλάδας Γερμανίας το διάστημα 2000-2011 σε εκατομμύρια ευρώ. Διπλασιάστηκε από το 2000 μέχρι το 2008

• Τα μνημόνια δεν ήταν απλά ένα τοξικό φάρμακο για την λάθος ασθένεια. Ήταν ένα συνειδητό έγκλημα: Θυσίασαν έναν ολόκληρο λαό για να σωθούν οι γαλλογερμανικές τράπεζες. Εκεί που το ελληνικό δημόσιο χρωστούσε σε κάποιους άπληστους τραπεζίτες, τώρα χρωστάει στους Ευρωπαίους φορολογούμενους.
• Τέλος αφού απεδείχθη ότι το δήθεν φάρμακο υπήρξε δηλητήριο, χάθηκε το 25% του ΑΕΠ και μειώθηκαν οι επενδύσεις κατά 80%, επιχειρήθηκε ένα ακόμα έγκλημα: Το Grexit, ώστε τα ισχυρά funds να αγοράζουν πάμφθηνα τις ελληνικές πάγιες αξίες, χάρη στη συναλλαγματική διαφορά ανάμεσα στο σκληρό ευρώ και το πληθωριστικό εθνικό νόμισμα, όπως έκαναν και στις καταρρέουσες πρώην σοσιαλιστικές δημοκρατίες.

Το χειρότερο όμως είναι οι επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή πολιτεία. Από τους οραματιστές της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης περάσαμε στο αφήγημα για τους τεμπέληδες Έλληνες. Ίσως έχετε ακούσει, ότι στην Ελλάδα και τον Νότο υπάρχει αντίστοιχο αφήγημα, για ναζιστές Γερμανούς και γερμανική κατοχή.

Αναλύσεις αυτού του επιπέδου είναι καθαρόαιμος ρατσισμός:

Ληστές Γερμανοί, τεμπέληδες Έλληνες, πολεμοχαρείς Αφγανοί, φανατικοί Μουσουλμάνοι, είναι πάντα οι ρατσιστικές ετικέτες σε λαούς και θρησκείες, για να αποκρύπτεται η κερδοσκοπική απληστία των αγορών και οι ρωγμές που προκαλεί στο κοινωνικό σύνολο.

Ανακεφαλαιώνοντας, πράγματι η ελληνική πολιτεία είναι υπεύθυνη για την οικονομική κατάρρευση. Από την άλλη πλευρά όμως οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις στην ΕΕ, όχι μόνο δεν επιχείρησαν να συνδράμουν στην λύση, αλλά βρήκαν την ευκαιρία να αρπάξουν ό,τι μπορούσαν.

Η κατάρρευση λοιπόν της ελληνικής οικονομίας δεν ήταν ούτε κατάρρευση δημοσιονομική, ούτε κρίση χρέους.

Ήδη από την δεκαετία του 1970 ο πρωτογενής και δευτερογενής τομέας παρακμάζουν. 

Ποσοστό ΑΕΠ%	1981	1991	2001	2010	2011	2014	2017
Πρωτογενής	14,2	12,5	5,2	2,88	2,55	3,4	3,53
Δευτερογενής	31,9	29,3	19,33	13,82	13,68	14,15	14,59

Αντίστοιχη δραματική πορεία ακολουθεί το εμπορικό έλλειμμα:

Τα δημοσιονομικά ελλείμματα και η παραοικονομία είναι αποτέλεσμα αυτής της παρακμής.

Ο υπερδανεισμός ήταν και αυτός αποτέλεσμα, αφού η παραγωγική μηχανή δεν μπορούσε να συντηρήσει έναν αποτελεσματικό δημόσιο τομέα. 
Κοιτώντας την περίφημη έκθεση Mc Kinsey «Η Ελλάδα 10 χρόνια μπροστά»² διαπιστώνουμε ότι το Ελληνικό δημόσιο ήταν κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο, ακόμα και χωρίς να συνυπολογίσουμε το πολύ δύσκολο γεωγραφικό ανάγλυφο και τα νησιά. Φαίνεται καθαρά, ότι το πρόβλημα του ελληνικού δημοσίου δεν είναι το μέγεθος του, αλλά οι περίπλοκες διαδικασίες που ευνοούσαν τη διαφθορά και τη διαπλοκή

Οι νεοφιλελεύθερες αναλύσεις της πολιτικής Σόιμπλε υπέθεταν ότι μία γενναία εσωτερική υποτίμηση θα δημιουργούσε ανταγωνιστικότητα και πρωτογενές πλεόνασμα για να εξυπηρετείται το χρέος. Συνέβη το εντελώς αντίθετο, για τον πολύ απλό λόγο ότι όπως είπα στην αρχή το πρόβλημα της Ελλάδας δεν ήταν δημοσιονομικό, αλλά πρόβλημα παραγωγής.

Η εσωτερική υποτίμηση και η συνεπακόλουθη ανθρωπιστική κρίση, οδήγησε σε έναν φαύλο κύκλο κατάρρευσης της κατανάλωσης και συνεπακόλουθα των επιχειρήσεων που απευθύνονταν στην εσωτερική αγορά. Αυτό οδήγησε σε περαιτέρω απολύσεις και ανεργία, η οποία έφτασε στο 27%.

Η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής παραγωγής δεν οφειλόταν στο υψηλό κόστος κάποιων ακριβοπληρωμένων τεμπέληδων. Κυρίως οφειλόταν στο αναποτελεσματικό δημόσιο και στην υψηλή εξάρτηση από εισαγόμενες πρώτες ύλες. Έτσι ακόμα και όσες είχαν κάποιους πελάτες, στραγγαλίστηκαν από τους Γερμανούς ή άλλους ξένους προμηθευτές που λόγω της κρίσης, ζητούσαν προκαταβολικά τα χρήματα τους σε ρευστό.

Η μείωση λοιπόν του εργασιακού κόστους και των δημόσιων ελλειμμάτων, όχι μόνο δεν οδήγησε στην ανάκαμψη των ιδιωτικών επενδύσεων αλλά στην κατάρρευση τους. Έτσι ουδέποτε δημιουργήθηκαν πλεονάσματα που να μπορούν να εξυπηρετήσουν το δημόσιο χρέος.

Αυτή είναι η πραγματικότητα που χειρίστηκε η κυβέρνηση μας σε δύο μέτωπα: Την μείωση των εξωφρενικών απαιτήσεων από τους δανειστές και τους θεσμούς, ώστε να ηρεμήσει η αγορά, και ταυτόχρονα την πάταξη της κρατικής και ιδιωτικής διαφθοράς, ώστε να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη από την υγιή επιχειρηματικότητα.

Ωστόσο ο δρόμος θα είναι μακρύς και δύσβατος, εάν επιμείνουμε στις κλασικές μονεταριστικές συνταγές. Κυρίως θα είναι ευάλωτος από εξωγενείς παράγοντες, όπως η Ιταλική κρίση, ο πόλεμος στην Συρία ή το πραξικόπημα στην Τουρκία.

Θεωρώ ότι μόνο η πράσινη οικονομία μπορεί να δώσει στην ελληνική οικονομία μία επαρκή ώθηση για να γυρίσει σύντομα σελίδα:

ΟΙ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Πέρα από τα 500 εκατομμύρια που χάνονται ετησίως από πολύτιμα υλικά θαμμένα σε χωματερές, η δαπάνη για την αποκομιδή και το θάψιμο αυτών των υλικών κοστίζει άλλα 500 εκατομμύρια. Ταυτόχρονα οι πανάκριβες εισαγωγές νέου εξοπλισμού θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από επανάχρηση και επιδιόρθωση, δραστηριότητες εντάσεως εργασίας με χαμηλές κεφαλαιακές απαιτήσεις.

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

Μόνο 16.000 βιοκαλλιεργητές υπάρχουν στην Ελλάδα, που βλέπει τον πρωτογενή της τομέα να συνθλίβεται από τα φτηνά προϊόντα γειτονικών χωρών. Μικρός κλήρος, χαμηλή τεχνογνωσία, προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας που δυστυχώς δεν τυποποιούνται ούτε είναι αναγνωρίσιμα. Αυτή είναι η πραγματικότητα του πρωτογενούς τομέα. Ωστόσο όσοι νέοι παραγωγοί επένδυσαν στην τυποποίηση και στην ανάδειξη της ποιότητας, απογείωσαν την παραγωγή τους και την αξία των προϊόντων τους. Η Ελλάδα μπορεί να εξασφαλίσει βιολογικά προϊόντα με υψηλή διατροφική και φαρμακευτική αξία, μακριά από τα γνωστά διατροφικά σκάνδαλα.

ΑΠΕ

Η Ελλάδα πριν την κρίση κατανάλωνε ημερησίως 1205 βαρέλια πετρελαίο/μονάδα ΑΕΠ, ενώ η πετρελαιοπαραγωγός Νορβηγία μόνο 835. Πέρα από το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, μία τόσο ισχυρή εξάρτηση από έναν εισαγόμενο πόρο αποτελεί τροχοπέδη για μια βιώσιμη οικονομία. Την ίδια στιγμή πρόσφατη μελέτη του ΚΑΠΕ αποδεικνύει ότι δύο δήμοι στον κάμπο της Θεσσαλίας, ο δήμος Λάρισας και ο δήμος Κιλελέρ θα μπορούσαν να ηλεκτροδοτηθούν ολοκληρωτικά μόνο από την ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων γεωργίας, που σήμερα συνήθως καίγονται στα χωράφια.

Η Ελλάδα αφήνει σχεδόν αναξιοποίητες ενεργειακές πηγές, όπως η γεωθερμία.

Είναι γνωστό ότι οι ενέργεια των ΑΠΕ έχει μεγάλο βαθμό διασποράς, οπότε χρειάζεται συνεργατικότητα και δικτύωση. Ελπίζω ο νέος νόμος για τις ενεργειακές κοινότητες να χρησιμοποιηθεί σαν εφαλτήριο για να αξιοποιηθεί ένα χρυσωρυχείο που κοιμάται.

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ
Η οικονομική ανάπτυξη της Πελοποννήσου τον 19^ο αιώνα στηρίχθηκε στην περίφημη σιδηροδρομική γραμμή του Τρικούπη. Ορεινά χωριά απομονωμένα απέκτησαν ένα φθηνό τρόπο να επικοινωνήσουν με τα αστικά κέντρα και να μεταφέρουν πρώτες ύλες και προϊόντα. Η Ελλάδα είναι χώρα ορεινή και η ανάπτυξη ενός σύγχρονου ηλεκτροκίνητου σιδηρόδρομου είναι απόλυτα αναγκαία.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Το ζητούμενο στην Ελλάδα είναι να αξιοποιηθεί το υψηλής μόρφωσης και δεξιότητας ανθρώπινο δυναμικό. Ωστόσο όπως έλεγε ο Κέυνς οι επιχειρηματίες είναι καπετάνιοι του γλυκού νερού, αφού σπάνια ρισκάρουν σε ταραγμένους καιρούς. Την εποχή του Κέυνς ήταν οι μεγάλες δημόσιες επενδύσεις που επανέφεραν την οικονομία στην κανονικότητα. Σήμερα οι δημόσιοι πόροι υπολείπονται σημαντικά ακόμα και για να καλύψουν στοιχειώδεις ανάγκες, όπως κτηνιατρικές υπηρεσίες ή τον έλεγχο της παραβατικότητας. Με εξαίρεση λοιπόν τις βασικές υποδομές, όπως τα σιδηροδρομικά ή τα αρδευτικά δίκτυα, το κράτος δεν είναι δυνατόν να παίξει τον ρόλο του επενδυτή όπως συνέβη μετά την μεγάλη ύφεση του 30 και μεταπολεμικά. Αυτό το κενό μπορούν και πρέπει να το καλύψουν οι κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις. Πέρα από τους τομείς των ΑΠΕ και της κυκλικής οικονομίας, στην Ελλάδα μπορούν να δραστηριοποιηθούν και στην αξιοποίηση και ανάδειξη των δικτύων Natura. Η Ελλάδα είναι πρώτη ή δεύτερη χώρα σε περιοχές Natura, που αποτελούν το 28% των εδαφών της, ιδιαίτερα σε ορεινές μειονεκτικές περιοχές που έχουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η Ελλάδα χρεοκόπησε επειδή για 10ετίες ακολούθησε ένα στρεβλό παραγωγικό μοντέλο. Αυτή η πραγματικότητα δεν θεραπεύεται με παρέμβαση στους δημοσιονομικούς δείκτες, αλλά με παραγωγικές επενδύσεις σε αναξιοποίητους τομείς και υποβαθμισμένες περιοχές. Ο ρόλος των Πρασίνων σε μία τέτοια κατεύθυνση θα είναι ζωτικός, γιατί μπορούμε να διαδώσουμε τα καλά παραδείγματα και ταυτόχρονα να πιέσουμε για διοχέτευση των ευρωπαϊκών πόρων σε πράσινες επενδύσεις, όπως αυτές που προανάφερα

Σας ευχαριστώ


Σημειώσεις

1. Από τα στοιχεία του ΟΟΣΑ
2. Έκθεση Mc Kinsey "Η Ελλάδα 10 χρόνια μπροστά" σελ 20