Η ΛΕΡΝΑΙΑ ΥΔΡΑ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ

Το καλοκαίρι του 2015, πέντε μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου ως αναπληρωτής υπουργός περιβάλλοντος, κατέθεσα στην Βουλή το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ).

Το σχέδιο αυτό ήταν το πρώτο συμβατό με τις ευρωπαϊκές οδηγίες ανακύκλωσης. Μέχρι τότε, όλες οι κυβερνήσεις σχεδίαζαν πανάκριβα έργα μηχανικής διαλογής συμμίκτων απορριμμάτων, εντελώς ασύμβατα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες που προβλέπουν ότι το 2020 θα γίνεται διαλογή στην πηγή, τουλάχιστον στο 50% των αστικών αποβλήτων και θα οδηγείται σε ταφή μόνο το 30%.

Επανειλημμένα ο Γιώργος Κρεμλής διευθυντής ε.τ. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδιος για την Κυκλική Οικονομία, προειδοποιούσε ότι τα φαραωνικά έργα μηχανικής επεξεργασίας συμμίκτων απορριμμάτων δεν είναι συμβατά με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Ο κ. Κρεμλής δεν είναι ούτε φανατικός οικολόγος, ούτε αιθεροβάμων. Άλλωστε είναι υποψήφιος ευρωβουλευτής της ΝΔ. Είναι τεχνοκράτης που δηλώνει το αυτονόητο: δεν επιτρέπεται να πετάμε υλικά αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων τον χρόνο, απαξιώνοντας ταυτόχρονα ολόκληρες περιοχές, όπως η Φυλή. Πολύτιμα υλικά μετατρέπονται σε βρωμερά σκουπίδια όταν ανακατεύονται με αποφάγια. Αποφάγια που, εάν δεν ανακατευτούν με μέταλλα ή μπαταρίες, γίνονται θαυμάσιο κομπόστ. Η σακούλες κομπόστ στα ανθοπωλεία μας είναι τα αποφάγια λαών που κάνουν ορθή ανακύκλωση.

Δυστυχώς, τέσσερα χρόνια μετά, ελάχιστοι δήμοι έχουν εφαρμόσει τα τοπικά σχέδια διαχείρισης που συνέταξαν όπως προέβλεπε το ΕΣΔΑ. Εξακολουθούμε να θάβουμε περισσότερο του 80% των 5.5 εκ τόνων αστικών αποβλήτων, αξίας περίπου 500.000.000€.

Γιατί όμως σε συνθήκες κρίσης εξακολουθούμε την πολυτελή, αδιέξοδη τακτική του «Πληρώνω-καταναλώνω-πετάω» και ξαναπληρώνω τον δήμο για να εξακολουθώ να πετάω;

Τέσσερα είναι τα κεφάλια της Λερναίας Ύδρας:

1. Δήμαρχοι που αγνοούν  τις λύσεις που ήδη εφαρμόζονται στην υπόλοιπη ΕΕ. Πρόσφατα σε σύσκεψη στην περιφέρεια Αττικής, επιστήμων απέτρεπε τους δημάρχους να κομποστοποιούν αποφάγια, γιατί η διαδικασία …έχει οσμές. Τι ειρωνία: η συζήτηση αφορούσε κομποστοποιητή που θα λειτουργήσει στο ΧΕΥ Κατεχάκη που απέχει από οποιαδήποτε κατοικία ή δομημένο χώρο, εκατοντάδες μέτρα. Έκπληκτος αντέτεινα, ότι έχω κομποστοποιητή στον ακάλυπτο μου και ουδείς γείτονας έχει διαμαρτυρηθεί. Εν τέλει όμως, οι δήμαρχοι προτίμησαν να κομποστοποιήσουν μόνο τα κλαδέματα για να μην έχουν …αντιδράσεις.

2.  Δημοτικοί άρχοντες, αλλά και υπηρεσιακοί που έχουν «τάξει» έργα σε μεγαλοεργολάβους υπονομεύοντας κάθε πρόοδο, για να αποδεχθούν οι δημότες πανάκριβες τεχνολογίες. Επικαλούνται ότι ο Έλληνας είναι ανεύθυνος. Τέτοια μυθεύματα χρησιμοποιήθηκαν και αλλού, π.χ. για Ιρλανδούς «βρωμιάρηδες χωριάτες», αλλά όταν εφαρμόστηκε σωστός σχεδιασμός οι Ιρλανδοί τον αγκάλιασαν με πρωτόγνωρη ταχύτητα.

3.      Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) που εισέπρατταν εκατομμύρια από τα τέλη ανακύκλωσης και τα μετέτρεπαν σε παχυλούς μισθούς. Τα ΣΣΕΔ είναι μεν ιδιωτικά, αφού ανήκουν στις εταιρίες που παράγουν απόβλητα, αλλά το τέλος ανακύκλωσης είναι δημόσιος πόρος, αφού το πληρώνουμε για να γίνεται ανακύκλωση. Στον νέο νόμο για την ανακύκλωση, τα ΣΣΕΔ λογοδοτούν πλέον για τα αποτελέσματα τους.

4  Μηδενική ενημέρωση των πολιτών, αφού ελάχιστοι δήμοι έχουν υλοποιήσει τα Κέντρα Εκπαίδευσης Ανακύκλωσης Διαλογής στην Πηγή, που προβλέπει ο ΕΣΔΑ.

Χωρίς καμία διάθεση λαϊκισμού γνωρίζω από την εμπειρία χωρών που έφτασαν την ανακύκλωση στο 80% ότι οι τελευταίοι που ευθύνονται είναι οι πολίτες. Ακόμα και στη Σουηδία, λίγα χρόνια πριν, οι πολίτες αδιαφορούσαν, αλλά η πολιτεία επέβαλε την αλλαγή νοοτροπίας με ενημέρωση και ανταποδοτικά κίνητρα. Σε λίγες εβδομάδες οι πολίτες ας κάνουν το καθήκον τους: Ας μαυρίσουν όποιον υποψήφιο δήμαρχο δεν δεσμεύεται ρητά να εφαρμόσει τον νόμο.

Οι λύσεις υπάρχουν, οι πόροι υπάρχουν. Ας πάψουν οι δημοτικές αρχές να κωλυσιεργούν.