ΑΡΙΣΤΕΙΑ

Επιδίωξη βελτίωσηςκαι αυτοβελτίωσης ή διχαστικό θέαμα;*

*Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Συντακτών στις 9-7-17

«...γιατί φαντάζομαι [Μητρόδωρε]πως θα ‘χεις ν’ αναφέρεις ένα σωρό τέτοιες περιπτώσεις, ανθρώπων που παρατήρησες ότι προσλαμβάνουν με τρόπο κάπως γελοίο τις λέξεις, δίνοντάς τους οποιοδήποτε άλλο νόημα πέρα από αυτό που πραγματικά έχουν....»

Επίκουρος

Μαθητές στην ημέρα Ανεξαρτησίας
στις ΗΠΑ

Το 1967 ο Γκυ Ντεμπόρ στη «Κοινωνία του Θεάματος», επισημαίνει την κυριαρχία του θεάματος σε βάρος των πραγματικών αξιών. Η νεοελληνική κοινωνία βρίθει δυστυχώς παραδειγμάτων, όπου θεμελιακές αξίες εξευτελίζονται υποκαθιστάμενες από κούφια θεάματα.

Παράδειγμα η χουντική εφημερίδα με τίτλο ...«Ελεύθερος Κόσμος».

Aλλά και μεταπολιτευτικά το φαίνεσθαι παραχάραξε την ουσία:

• Τι σχέση έχει η έννοια του σοσιαλισμού με τους ημέτερους του ΠΑΣΟΚ;
• Τι σχέση έχει η «ιδιωτική πρωτοβουλία» με το πελατειακό περιβάλλον της ΝΔ, όπου δήθεν επιχειρηματίες απομύζησαν τα χρήματα των ασφαλιστικών ταμείων, τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και δημόσια περιουσία;

Ο θυμόσοφος λαός περιγράφει το χάσμα ανάμεσα στην ουσία και το «θεαματικό περιτύλιγμα» λέγοντας ότι ...«στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις».

Πρόσφατη παραχάραξη αξιακής έννοιας είναι η «αξιολόγηση»: Οι δημιουργοί του πελατειακού κράτους δηλώνουν «εξυγιαντές» και «πρωτεργάτες της αξιοκρατίας». Η πραγματική επιδίωξη ήταν, να γίνουν εξιλαστήρια θύματα της κρίσης όσοι άτυχοι δεν είχαν κατάλληλο «μέσον» για να «αξιολογηθούν» ευνοϊκά.

Υποστηρίζω σθεναρά, ότι η αξιολόγηση είναι μονόδρομος για βελτίωση της απόδοσης και ολική ποιότητα, δηλαδή για ένα αποδεκτό ποιοτικό επίπεδο όλων των κρίκων κάθε δημόσιας λειτουργίας. Θεμελιώδης στόχος της σύγχρονης διοίκησης είναι το βέλτιστο συνολικό αποτέλεσμα από ανθρώπους διαφορετικών προσόντων. Αντίστροφα: αξιολόγηση που οδηγεί σε ανθρώπινο δυναμικό δύο ταχυτήτων, καταλήγει σε κακή ολική ποιότητα! Δεν είναι τυχαία η αρνητική αντίδραση ιδιοκτήτη ενός από τα καλύτερα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια στον νόμο Μητσοτάκη 4250/14: Η αξιολόγηση οφείλει να οδηγεί όλους ανεξαιρέτως τους δασκάλους σε ένα αποδεκτό ποιοτικό επίπεδο και όχι κάποια «τυχερά» παιδιά να έχουν ικανούς δασκάλους και κάποια άλλα λιγότερο ικανούς και κακοπληρωμένους.

Την ίδια παραχάραξη υφίσταται μία θεμελιώδης για την εκπαιδευτική λειτουργία έννοια: Η Αριστεία!

Όσες και όσοι υπηρετήσαμε την παιδεία, αναρριγούμε από το θράσος ορισμένων πολιτικών, όταν πιάνουν στο στόμα τους την «Αριστεία». Είτε είναι άσχετοι με το αντικείμενο, είτε πιάνουν στο στόμα τους λέξεις με επικοινωνιακή φόρτιση, χωρίς κανένα ουσιαστικό αντίκρισμα!

Κάθε ικανός εκπαιδευτικός ανταμείβει διαρκώς την αριστεία μαθητών ως θετικό κίνητρο για τους υπόλοιπους. Αντίθετα ο ανάξιος εκπαιδευτικός συχνά ευνοεί τους άριστους, αφήνοντας τους υπόλοιπους στην μοίρα τους. Το στοίχημα δεν είναι κυρίως η επιτυχία του άριστου. Η αξία του εκπαιδευτικού κρίνεται από τα αποτελέσματα όλης της τάξης.

Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν βασικά στοιχεία της έννοιας «αριστεία» στην εκπαιδευτική διαδικασία:

·         Αριστεία δεν είναι ο βαθμός! Ο βαθμός «εννέα» σε μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες είναι μέτρο επιβράβευσης. Ο ίδιος βαθμός στον άριστο, είναι κίνητρο αυτοβελτίωσης.

·         Ο βαθμός ελάχιστα αποτυπώνει την αριστεία στην μουσική, τις μηχανολογικές δεξιότητες, τις ικανότητες στην ομαδική δουλειά, το ποιητικό ή εικαστικό ταλέντο.

·         Ουδέποτε ανταμείψαμε και αντίθετα απαξιώσαμε το ταλέντο στην κτηνοτροφία ή την γεωργία!

·         Παιδιά ίδιας τάξης έχουν διαφορετικό επίπεδο ωριμότητας. Ο Αϊνστάιν υπήρξε ιδιοφυΐα με κακή σχολική επίδοση.

Η επιλογή σημαιοφόρου, ως ανταμοιβή αριστείας, είναι παγκόσμια πρωτοτυπία, που δεν έχει καμία σχέση με την εκπαιδευτική διαδικασία:

·         Προσωπικά θεωρώ ύβρι την χρήση της σημαίας ως σύμβολο αριστείας. Η σημαία είναι εθνικό σύμβολο των Ελλήνων και όχι των αρίστων. Είναι βαμμένη με αίμα πατριωτών ανεξαρτήτως σχολικών επιδόσεων.

·         Κατά την επιλογή του άριστου της Ε’ τάξης, που θα σηκώσει την σημαία στην ΣΤ’, τα παιδιά είναι ανώριμα συναισθηματικά. Η πίεση της επιλογής συχνά έχει αρνητικά αποτελέσματα: αίσθηση ματαίωσης, ζήλεια, κακές σχέσεις στην τάξη, απόρριψη, στιγματισμό κλπ.

Εθνική εορτή Νορβηγίας

·         Στο ίδιο τμήμα, οι άριστοι διαφοροποιούνται όταν νέος δάσκαλος θέτει διαφορετικές προτεραιότητες. Η επίδοση των μαθητών είναι συνάρτηση του κλίματος στην τάξη και στο σχολείο.

·         Προσωπικά, διαφωνώ με την στρατιωτική δομή της μαθητικής παρέλασης: Στις δημοκρατίες η εθνική παρέλαση είναι ελεύθερη σε έκφραση και μόνο ο στρατός συμμετέχει με παραστάτες, σημαιοφόρους και στρατιωτικό βηματισμό.

Και θα αντιτείνουν κάποιοι: Να μην επιβραβεύεται η αριστεία; Φυσικά επιβάλλεται να επιβραβεύεται!

Ιδανικά παραδείγματα:

·         Οι διαγωνισμοί ανάγνωσης όπου βραβεύεται η ανάγνωση και η κατανόηση λογοτεχνίας.

·         Οι υψηλότατου κύρους διαγωνισμοί μαθηματικών και φυσικής.

·         Τα σχολικά πρωταθλήματα.

·         Εικαστικοί, μουσικοί διαγωνισμοί.

·         Φεστιβάλ σχολικού θεάτρου.

·         Ο 14ετής εξαιρετικός θεσμός του Ecomobility.

Αξίζουν επιβράβευσης, το καλύτερο σχολικό περιβόλι, και η καλύτερη επίδοση στην ανακύκλωση.

Η αριστεία επιβραβεύεται σε δεκάδες δημοκρατικές χώρες, πιο συχνά και πιο ουσιαστικά από ότι στην Ελλάδα!

Ριζική διαφορά: Η συμμετοχή στην άμιλλα είναι εθελοντική: Κανείς δεν υποχρεώνεται να αγωνιστεί στην καλαθοσφαίριση ή τον διαγωνισμό μαθηματικής εταιρίας: Ο άριστος γίνεται αντικείμενο θαυμασμού και περηφάνιας για τους υπόλοιπους συμμαθητές του και όχι αντικείμενο φθόνου.

Η επιβράβευση της αριστείας, από το ποιος κρατά την σημαία σε στρατιωτικού τύπου παρέλαση, είναι το «θέαμα της αριστείας», που καμία σχέση δεν έχει με την ουσία της αριστείας στην εκπαιδευτική διαδικασία!