Χρειαζόμαστε στην Ελλάδα ιδιωτικά πανεπιστήμια;*

Το Χάρβαρντ

Πολύ μελάνι χύνεται για αναθεώρηση του άρθρου 16 του συντάγματος, που κατοχυρώνει τον δημόσιο χαρακτήρα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Τι αποκαλούμε όμως «ιδιωτικά πανεπιστήμια»; Διεθνώς τα πανεπιστήμια δεν παράγουν κέρδος. Και μόνο το κόστος συνδρομών σε επιστημονικά περιοδικά υπερκαλύπτει τα έσοδα από δίδακτρα.    Εκθετικά μεγαλύτερες είναι η ανάγκες σε κτιριακές υποδομές, εργαστήρια, περιβάλλον πράσινο ή σε αμοιβές καθηγητών. Τα σοβαρά λοιπόν «ιδιωτικά» πανεπιστήμια, απλά ανήκουν σε κοινωφελή ιδρύματα ή εκκλησίες. Τα περισσότερα, όπως το Χάρβαρντ, ιδρύθηκαν πριν από αιώνες με χρήματα δωρητών. Δωρητές ίδρυσαν και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, αλλά το παραχώρησαν στην πολιτεία γιατί το κόστος λειτουργίας ξεπερνούσε την οικονομική τους επιφάνεια.

Έχει όμως η Ελλάδα ανάγκη επιπλέον πανεπιστημίων, που αδυνατεί να ιδρύσει το κράτος, ώστε να προσφύγουμε σε ιδιώτες χορηγούς; Δυστυχώς συμβαίνει το αντίστροφο: Υπερπληθώρα ΑΕΙ-ΤΕΙ με υπέρογκο αριθμό φοιτητών σε σχέση με τον πληθυσμό της χώρας.

Τελικά ποια είναι η προοπτική των επιστημόνων μας; Όταν ένας υδραυλικός, απόφοιτος λυκείου, έχει τριπλάσια εισοδήματα από έναν χημικό, φιλόλογο ή ακόμα και μηχανικό, πρέπει να επανεξετάσουμε σοβαρά τον επαγγελματικό προσανατολισμό και όχι την ιδεοληπτική κόντρα δημόσιων/ιδιωτικών πανεπιστημίων. Πρέπει να μετρήσουμε πόσα πτυχία ιατρικής δίνουμε ετησίως σε σύγκριση με τις χώρες που έχουν ιδιωτικά πανεπιστήμια, τις οποίες πιπιλάει σαν καραμέλα η ΝΔ. Αν διαπιστώναμε έλλειψη, ας αναζητούσαμε ιδιώτες χορηγούς για να φτιάξουμε νέες ιατρικές σχολές. Όλα τα στοιχεία όμως δείχνουν το αντίθετο! Στην Ελλάδα εκπαιδεύουμε πολύ περισσότερους επιστήμονες σε σχέση με τον πληθυσμό μας και, όταν φεύγουν στο εξωτερικό, θρηνούμε για το brain drain.

Γιατί όμως η Ελλάδα γέμισε σχολές; Διότι μετά τον εμφύλιο, η μοναδική άμυνα του λαού απέναντι στο πελατειακό-κομματικό κράτος ήταν η μόρφωση και κατ’ επέκταση το «χαρτί». Αυτή η φενάκη, ότι το «χαρτί» εξακολουθεί να εγγυάται επαγγελματική προκοπή και κοινωνική αναγνώριση, στρέβλωσε τον επαγγελματικό προσανατολισμό.

Στην Ελλάδα δεν χρειαζόμαστε περισσότερα ΑΕΙ-ΤΕΙ. Εάν αλλάξουμε το σύνταγμα θα ανωτατοποιηθούν κάποια ΙΕΚ και θα χρυσοπληρώνουν οι γονείς σπουδές για όσα παιδιά δεν πέτυχαν στις εισαγωγικές.

Τι επαγγελματική αξία έχουν αυτά τα πτυχία; Στις ΗΠΑ και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τα επαγγελματικά δικαιώματα δεν εξασφαλίζονται με πτυχία αλλά με σκληρές αντικειμενικές εξετάσεις στις αντίστοιχες επαγγελματικές ενώσεις. Στην Ελλάδα αντίθετα το πτυχίο εξασφαλίζει επαγγελματικά δικαιώματα. Έχουμε έτσι τον παραλογισμό ιδιωτικά ΙΕΚ συνδεδεμένα με βρετανικά κολλέγια να δίνουν πτυχία, χωρίς καμία επαγγελματική αξία στη Βρετανία, αλλά ισοδύναμα, στην Ελλάδα, με αυτά του Οικονομικού Πανεπιστημίου.

Η απάντηση λοιπόν στην αγωνία των παιδιών δεν είναι να ιδρύσουμε ακόμα περισσότερα ιδιωτικά ή δημόσια ΑΕΙ-ΤΕΙ για ακόμα περισσότερους γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς ή managers, και ύστερα να χύνουμε κροκοδείλια δάκρυα επειδή δουλεύουν σερβιτόροι ή ξενιτεύονται.

Η απάντηση είναι σύγχρονο λύκειο με σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό, ώστε ένας εργάτης να έχει ίδια υπευθυνότητα και κοινωνική αποδοχή με έναν επιστήμονα, όπως συμβαίνει στην Γερμανία, όπου για να λέγεσαι αγρότης απαιτούνται 3 χρόνια επαγγελματικής εκπαίδευσης. Η απάντηση είναι σύγχρονη αγροτική εκπαίδευση, ώστε να αναδειχθούν τα μοναδικά στον πλανήτη προϊόντα μας.

Η απάντηση είναι η παραγωγική ανασυγκρότησης της χώρας, ώστε να βρίσκουν τα παιδιά μας δουλειά.

Το αίτημα για περισσότερα ιδιωτικά πανεπιστήμια, είτε πρόκειται για ιδεοληπτική νεοφιλελεύθερη εμμονή, είτε για εξαπάτηση νέων που θα χρυσοπληρώσουν σπουδές χωρίς επαγγελματική προοπτική.

*Με αφορμή την ομιλία μου στην Βουλή για την συνταγματική αναθεώρηση.