ΠΡΟΤΥΠΑ ΣΧΟΛΕΙΑ: ΑΣΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΙΣΤΩΝ

Τα «πρότυπα» σχολεία που προβλέπει ο νέος νόμος  για την εκπαίδευση, όπου θα γίνονται δεκτά «άριστα παιδιά» κατόπιν εξετάσεων είναι οπισθοδρόμηση. Tα «πρότυπα» σχολεία δεν έχουν σχέση με τα πειραματικά, όπου δοκιμάζονται οι καινοτόμες εκπαιδευτικές διαδικασίες. Στα πειραματικά τα παιδιά επιλέγονται με κλήρωση, ώστε να είναι αξιόπιστη η εξαγωγή συμπερασμάτων από κάθε πειραματική εκπαιδευτική διαδικασία.

Γιατί όμως τα «πρότυπα» είναι ξεπερασμένα σύμφωνα με τις σύγχρονες εκπαιδευτικές αντιλήψεις; Δεν αξίζουν τα χαρισματικά παιδιά  περιβάλλον κατάλληλο για τα ταλέντα τους;  Η σύγχρονη έρευνα έχει απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα[i]

Πράγματι τα χαρισματικά παιδιά συχνά πλήττουν στην τάξη, κοινωνικοποιούνται δυσκολότερα ή γίνονται θύματα εκφοβισμού. Είναι όμως λύση η γκετοποίηση; Ο διαχωρισμός δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα λύνει, όπως λαθεμένη αποδείχθηκε η ασυλοποίηση παιδιών που χρήζουν ειδικής αγωγής. Η σύγχρονες αντιλήψεις επιδιώκουν την ενσωμάτωση και όχι τον, βολικό για τους ενηλίκους, διαχωρισμό.

Ας εξετάσουμε νηφάλια τα σοβαρά προβλήματα των «προτύπων»:

• Η σύγχρονη έρευνα έχει αποδείξει ότι η αριστεία σπάνια χαρακτηρίζει ένα παιδί σε όλον τον σχολικό του βίο[ii]. Ένα παιδί μπορεί να γίνει άριστο αργότερα ή να πάψει να είναι άριστο. Τα «πρότυπα» αδυνατούν να καλύψουν αυτές τις ανάγκες.
• Επιπλέον  δεν ταυτίζονται οι “gifted learners”, με τους “talented”[iii] [iv][v]. Η πρώτη κατηγορία
  
  αφορά παιδιά με εξαιρετικές επιδόσεις στην μαθησιακή διαδικασία. Η δεύτερη, παιδιά με εξαιρετικές δεξιότητες σε έναν ή περισσότερους τομείς. Η προκρούστεια λογική των εξετάσεων αποκλείει τη δεύτερη κατηγορία, γιατί μία μαθηματική ή μουσική ιδιοφυία δεν επιτυγχάνει κατ’ ανάγκη σε γενικές εξετάσεις.

• Πόσοι θα απορροφηθούν στα «πρότυπα» σχολεία; Το ικανότερο 2% (40.000 παιδιά), το ικανότερο 5% (100.000 παιδιά) ή το ικανότερο 10% (200.000 παιδιά);
• Επειδή είναι αδύνατον να έχουμε πρότυπα σχολεία παντού, η  χρονοβόρα μετακίνηση, από και προς το σχολείο, περιορίζει δραματικά τον χρόνο για φιλίες στη γειτονιά περιορίζεται δραματικά. Το σχολείο γίνεται γυάλα, υποθάλποντας τον ελιτισμό, τροχοπέδη στην μελλοντική εξέλιξη των παιδιών. Στο επάγγελμα, συχνά δυσκολεύονται να συνεργαστούν με μη χαρισματικά πρόσωπα ως διοικητές,  διοικούμενοι ή σε επαφή με πελάτες. Η ανωτερότητα στη μαθησιακή διαδικασία συχνά τα παγιδεύει σε αυταπάτες, αφού δεν ταυτίζεται αναγκαστικά με ψυχική ωριμότητα, ούτε με πλεονέκτημα στην κοινωνικοποίηση, στις ερωτικές σχέσεις ή τις φιλίες.
• Η ευκολία διδαχής σε παιδιά με ταλέντο μάθησης, καθιστά τα «πρότυπα» περιζήτητα μεταξύ των εκπαιδευτικών. Αν επιλεγούν εκπαιδευτικοί υψηλών προσόντων, τα υπόλοιπα σχολεία θα στερηθούν των υπηρεσιών τους. Η προνομιακή μεταχείριση των «προτύπων» αδικεί τα υπόλοιπα παιδιά. Ιδιαιτέρως θα αδικηθούν τα παιδιά που έχουν μαθησιακές δυσκολίες δηλαδή εκείνα που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη ικανότερων διδασκόντων.

Ανακεφαλαιώνοντας: Τα πρότυπα σχολεία βαθαίνουν τα κοινωνικά χάσματα, ενώ η σύγχρονη εκπαίδευση στοχεύει στη μείωση τους.

Και εύλογα θα ρωτήσει κάποιος: Και τα χαρισματικά παιδιά τι θα απογίνουν; Θα τα αφήσουμε να ισοπεδώνονται στο όνομα της κοινωνικής συνοχής;

Φυσικά όχι! Στα μοντέρνα εκπαιδευτικά συστήματα υπάρχουν πολλά εργαλεία[vi], που βοηθούν τα χαρισματικά παιδιά: Επιτάχυνση, ειδικά τμήματα, επιπλέον ώρες στους τομείς ενδιαφέροντος τους ή ακόμα και ειδικές καλοκαιρινές κατασκηνώσεις. Ένα παιδί που έχει μαθηματικό ταλέντο, χαίρεται να ασχολείται επιπλέον ώρες με το αντικείμενο που αγαπά, όπως κάποια άλλα κάνουν μπαλέτο ή κιθάρα.

Η σύγχρονη αντίληψη απαιτεί:

• Ευελιξία[vii] των ειδικών τμημάτων ή ωρών διδασκαλίας, σε αντίθεση με την ανελαστική κατηγοριοποίηση που επιβάλει το «πρότυπο» σχολείο. Η ευελιξία επιτρέπει παρακολούθηση προγραμμάτων αριστείας σε όλα τα παιδιά που θα εμφανίσουν κάποια στιγμή ταλέντο και υψηλές επιδόσεις σε κάποια αντικείμενα.
• Περιορισμό επαναλαμβανόμενων ασκήσεων και αντικατάσταση τους από άλλες που απαιτούν αυξημένες δεξιότητες, όταν ο εκπαιδευτικός κρίνει ότι το χαρισματικό παιδί πλήττει.
• Συναναστροφή όλων των παιδιών, ανεξαρτήτως προσόντων.
  
• Εκπαίδευση γονέων και εκπαιδευτικών.

Δυστυχώς η ηγεσία του υπουργείου παιδεία μάλλον αγνοεί τις διεθνείς σύγχρονες αντιλήψεις, που βοηθούν στην ψυχική και διανοητική ανάπτυξη των χαρισματικών παιδιών. Υπηρετεί την ιδεοληψία του «καλύτερου» σε βάρος του «χειρότερου», προσφέροντας προνομιακή αντιμετώπιση σε ελάχιστους σε βάρος των πολλών. Τα χαρισματικά παιδιά δεν έχουν ανάγκη προνομίων. Έχουν ανάγκη από εξειδικευμένη αντιμετώπιση σε όλα τα σχολεία της χώρας.

---

[i] https://tcf.org/content/commentary/gifted-students-separate-classrooms/

[ii] https://www.researchgate.net/publication/239754120_Gifted_Today_but_Not_Tomorrow_Longitudinal_Changes_in_Ability_and_Achievement_during_Elementary_School

[iii] https://www.d11.org/Page/2545

 

[iv] education.vic.gov.au/parents/child-development/Pages/gifted-talented.aspx#link68

 

[v] https://www.nidirect.gov.uk/articles/supporting-gifted-and-talented-children

 

[vi] https://www.nagc.org/resources-publications/gifted-education-practices

[vii] “Grouping is flexible, targeted, and not permanent; tracking historically refers to an inflexible approach to placing students in tracks from which they could not move. Tracking is unquestionably bad; ability grouping is arguably good.” https://www.nagc.org/resources-publications/gifted-education-practices/grouping